آب آشامیدنی سالم، آبی است که برای مصرف کننده حتی اگر به مدت طولانی آشامیده شود خطری نداشته باشد آب ممکن است سالم باشد اما اگر دارای طعم یا ظاهر نامطبوع باشد ممکن است مصرف کننده را به سوی آبهای دیگر یا کمتر سالم براند از این رو آب آشامیدنی نه تنها باید کاملا” سالم باشد بلکه باید پاکیزه یعنی مورد پسند مصرف کننده هم باشد چنین آبی را می توان (پذیرفتنی یا نوشیدنی) نامید.
آب آشامیدنی با شستن سمومی که در طی زندگی عادی تولید می شود بدن را پاک می کند، زندگی مفاصل را تأمین می کند، پوست را از خشکی محافظت می نماید، هیدراسیون احشاء داخلی را حفظ می کند و دمای بدن را کنترل می نماید. نیاز روزانه بدن به آب برای جبران آب از دست رفته و انجام کارکردهای حیاتی، از 3 تا 5 لیتر بر حسب شرایط محیطی و فیزیولوژیکی متغیر است. هر گونه نقصان در جذب آب، ضمن افزایش احتمال سنگ در مجاری ادراری، احتمال ابتلاء به عارضه های منتسب به عروق کرونرقلب، سرطان پستان و روده را افزایش می دهد.
مهم ترین ویژگی های آب سالم:
با توجه به این که بیش از 80 درصد از ساختمان مغز انسان از آب تشکیل شده است در بسیاری از مواقع علت سر درد در افراد، بروز پدیده کم آبی بافت های بدن است، لذا با مصرف کافی آب در طول روز می توان از بروز سر درد با علت کم آبی پیش گیری کرد . تمامی واکنش های سوخت و ساز بدن همراه با آب صورت می گیرد و مهمتر از همه سموم بدن از طریق آب دفع می شود. آب سالم علاوه بر پاک بودن باید سه ویژگی عمده داشته باشد.
- قدرت جذب بالا داشته باشد و به تمامی اندام ها برسد.
- باعث بهبود سوخت و ساز بدن گردد.
- قدرت دفع سموم بالا داشته باشد.
شاید بتوان ویژگی های فوق را به وجود املاح ضروری آب آشامیدنی نسبت داد. آبی که ما می نوشیم حاوی املاح و مواد گوناگونی می باشد که پاره ای از آنها مضر و پاره ای دیگر نه تنها مضر نیستند بلکه برای سوخت وساز بدن بسیار مفید می باشند. امروزه بر روی مواد معدنی آب آشامیدنی تحقیقات گسترده ای صورت گرفته و روزانه مطالب جدیدی از تاثیرات ویژه این مواد در آب های آشامیدنی منتشر می گردد.
انواع مواد معدنی موجود در آب:
ترکیبات معدنی که معمولا به نام املاح از آنها یاد می شود تماما از خاک گرفته شده توسط مواد غذایی و آب آشامیدنی وارد بدن می شود . این مواد در بدن انسان وظایف مهم زیر را به عهده دارند :
- حالت اسیدی و قلیایی (PH) مایعات بدن به وسیله ی بعضی عناصر معدنی تنظیم و متعادل می شود .
- عناصر معدنی باعث می شود مایعات از جدار سلول ها عبور نموده مواد غذایی وعناصر معدنی را جابجا کنند .
- بعضی عناصر معدنی مانند کلسیم و فسفر باعث استحکام استخوان ها و دندان ها می شوند .
- برخی عناصر معدنی فعالیت حیاتی مخصوص بخود دارند . مثلا آهن برای تهیه رنگدانه گلبول قرمز خون انسان لازم است.
- بسیاری از انزیمهای بدن انسان فقط در مجاورت فلزاتی از قبیل منیزیم ، منگنز ، پتاسیم و روی فعالیت دارند .
- عناصر معدنی در تعادل الکترولیت های بدن ، سلول ها را یاری می دهند که اعمال حیاتی خود را انجام دهند.
مطالعات علمی در زمینه املاح قلیایی موجود در آب:
مهمترین املاح موجود در آب آشامیدنی کلسیم و منیزیم است. این دو فلز از مهمترین عناصر مورد نیاز بدن هستند و روزانه 35 درصد کلسیم و منیزیم مورد نیاز از طریق مصرف مواد غذایی جذب بدن می شود. املاح این دو فلز موجب سختی و بالا رفتن pH آب هستند.از این رو به آب هایی که دارای این املاح هستند “آب قلیایی” می گویند. املاح آب بویژه کلسیم و منیزیم نقش محافظتی دستگاه قلب و عروق را داشته و بهبود عملکرد واکنشهای آنزیمی را فراهم می آورند. آشامیدن آب فاقد املاح (آب مقطر) یا آب با املاح کم، ضمن ازدیاد 20 درصدی حجم ادرار و اختلال در خون سازی و جذب اندک عناصر تغذیه ای، سبب افزایش دفع یونهای کلسیم، منیزیم، سدیم، پتاسیم و کلر از بدن می شوند. احتمال ابتلاء به فشار خون، بیماریهای عروق کرونری قلب، زخم معده و اثنی عشر، گواتر و عارضه های متعدد در نوزادان همچون یرقان، کم خونی و آسیبهای ساختاری در رشد از پیامدهای فقدان املاح در آب آشامیدنی اعلام شده است. از دست رفتن عناصر تغذیه ای در طبخ مواد غذایی، افزونی احتمال راهیابی فلزات سنگین و رشد مجدد باکتریها نیز به آبهای با املاح کم نسبت داده شده است.
“آب قلیایی” به علت دارا بودن موادی مانند کلسیم، بی کربنات و منیزیم اهمیت بالینی می یابد. مطالعات صورت گرفته در این زمینه بیانگر آن است که میزان جذب کلسیم از آب آشامیدنی با شیر برابر است. به همین دلیل آب معدنی غنی از کلسیم می تواند از تحلیل استخوانها جلوگیری نماید.
همچنین مطالعات جامع و بین المللی صورت گرفته بیانگر آن است که استفاده از آب های قلیایی می تواند راه پیشگیرانه موثری در درمان سنگ کلیه با منشا اسیدی نظیر سنگ های اسید اوریکی و اگزالات کلسیمی باشد. در ایران نیز دکتر ارگانی و همکاران در سال 1387 به مقایسه اثر آب معدنی قلیایی با میزان بالای بی کربنات و کلسیم با آب شرب شهر تبریز بر روی پارامترهای کلیوی بیماران مبتلا به سنگ کلیه پرداختند و نشان دادند که آب معدنی قلیایی با میزان بالای بیکربنات و کلسیم در صورت مصرف زیاد (حداقل 2 لیتر در روز ) می تواند باعث افزایش حجم ادرار 24 ساعته و pH و افزایش دفع ادراری سیترات، منیزیم و اسید اوریک در افرادی شود که کلیه سنگ ساز دارند.
شواهد آماری بسیاری حاکی از آن است که ما بین سختی آب آشامیدنی تا حوالی 175 میلی گرم در لیتر و کاهش احتمالی وقوع برخی انواع بیماری های قلبی رابطه ای وجود دارد این شواهد بیانگر این مطلب است که نرمسازی آب های آشامیدنی اثرات نا مطلوبی در سلامتی افراد دارد . پاره ای از روش های نرم سازی از جمله استفاده از رزینهای کاتیونی منجر به افزایش سدیم آب می گردد که این موضوع می تواند برای افراد دارای بیماری های قلبی و کلیوی نامطلوب باشد. از دیگر مزایای آب های قلیایی بهبود عوارض رفلاکس معده است.
برای پیشگیری از عارضه های یاد شده، حداقل محتوای املاح محلول در آب (TDS) در حدود 400 میلی گرم در لیتر توصیه و تأکید شده است بطوریکه مقدار کلسیم و منیزیم آب آشامیدنی هرگز نباید به ترتیب از 20 و 10 میلی گرم در لیتر کمتر باشد. بهترین مقدارکلسیم آب 80-40 میلی گرم در لیتر و برای منیزیم 30-20 میلی گرم در لیتر پیشنهاد شده است.
با توجه به اینکه آب شهری دارای میزان بالای کلر و نیترات است با وجود داشتن مواد معدنی مذکور جهت نوشیدن آبی ناسالم است. در گذشته آب باران و چشمه های قلیایی جهت نوشیدن استفاده می شد که تمامی مزایای آب سالم را دارا بود و یکی از دلایل طول عمر بالا در گذشته نیز مصرف همین آب سالم بود. متاسفانه با آلودگی های زندگی مدرن دسترسی به چنین آبی بسیار دشوار است و استفاده از علم و تکنولوژی روز جهت تولید چنین آبی ضروری می باشد.
مطالب مشابه: